Ο  Υπουργός Υποδομών εξέδωσε απόφαση με την οποία  εγκρίνει το 1ο πρακτικό της Ομάδας Εργασίας που συγκροτήθηκε στο Υπουργείο για την διατύπωση απόψεων για την ενιαία εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 4412/2016 μετά την τροποποίησή των  με το Ν. 4782/2021.

Η Επιτροπή, μετά από πρόταση του Συντονιστή της, επεξεργάστηκε τα κάτωθι υποβληθέντα ερωτήματα και κατέληξε στα εξής συμπεράσματα:

ΘΕΜΑ 1ο:
Εφαρμογή σε εν εξελίξει διαγωνισμούς του άρθρου 42 του Ν 4782/2021 Συμπλήρωση – αποσαφήνιση πληροφοριών και δικαιολογητικών – Αντικατάσταση του άρθρου 102 του ν. 4412/2016”

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Υπό τον όρο να μην έχει εισέτι εκδοθεί πράξη κρίνουσα διαφορετικά κατ’ εφαρμογή της προϋφιστάμενης νομοθεσίας, οι αναθέτουσες αρχές εφαρμόζουν και σε εν εξελίξει διαγωνιστικές διαδικασίες τις νέες ρυθμίσεις του άρθρου 102 ν. 4412/2016 ως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 42 ν. 4782/2021.

ΘΕΜΑ 2ο:
Εφαρμογή του άρθρου 128 ν. 4412/2016, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 56 ν. 4782/2021 (ανάθεση εξειδικευμένων υπηρεσιών για δημόσια έργα) προ της 1-6-2021.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η  εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 128 ν. 4412/2016 ως ισχύει σήμερα είναι εφαρμοστέα σε φορείς (των βιβλίων Ι και ΙΙ) και τούτοι δύνανται να προσφύγουν σε αυτή, υποβάλλοντας σχετικό αίτημα για παροχή σύμφωνης γνωμοδότησης, στο Τεχνικό Συμβούλιο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών.

ΘΕΜΑ 3ο:

Ποιες συμβάσεις καταλαμβάνουν τα άρθρα 62, 65, 80, 87, 94, 99 και 101, για τα οποία δεν υπάρχει μεταβατική διάταξη και ισχύουν από 09.03.2021.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Λαμβανομένου υπόψη  ότι η επελθούσα με τις άνω διατάξεις νομοθετική μεταβολή δεν μεταβάλλει της ισορροπίες της σύμβασης και δεν είναι βλαπτική για τον ανάδοχο, οι εν λόγω ρυθμίσεις εφαρμόζονται και σε εν εξελίξει συμβάσεις που είχαν συναφθεί πριν την 9.3.2021.

ΘΕΜΑ 4ο:

Αν οι διατάξεις του άρθρου 146 του Ν 4412/2016, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 65 του Ν 4782/2021, για την τήρηση του ηλεκτρονικού ημερολογίου στις συμβάσεις έργων, το οποίο έχει έναρξη ισχύος τη
δημοσίευση του νόμου (9-3-2021), έχει εφαρμογή και σε εν εξελίξει συμβάσεις που ανατέθηκαν πριν την ημερομηνία αυτή..

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Οι νέες διατάξεις δεν ανατρέπουν συμβατικές προβλέψεις, ούτε συμβατικά δικαιώματα του αναδόχου, ούτε επιβάλλουν σε βάρος του πρόσθετες υποχρεώσεις, αποσκοπούν δε την καλύτερη οργάνωση της διαδικασίας εκτέλεσης των έργων και εφαρμόζονται άμεσα από την έναρξη ισχύος του νόμου, ή έστω μετά από ένα εύλογο διάστημα ενημέρωσης της ΔΥ και του αναδόχου.

Παρότρυνση προς τη Διοίκηση: Προκειμένου να αποφευχθούν αχρείαστες προστριβές μεταξύ των αναδόχων και των κυρίων των έργων, σκόπιμο θα ήταν να δοθούν λεπτομερείς οδηγίες για τον τρόπο τήρησης του ημερολογίου, δεδομένου ότι η έννοια της σύνταξής του «σε ελεύθερο λογισμικό ευρείας χρήσης» δεν είναι απολύτως κατανοητή και προσδιορισμένη (τι ακριβώς σημαίνει, αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί πρόγραμμα ή προγράμματα που κυκλοφορούν ήδη στην αγορά, κ.ο.κ.).

ΘΕΜΑ 5ο:

Αν οι διατάξεις των άρθρων 87 και 101 του Ν 4782/2021, που αντικαθιστούν τα άρθρα 174 και 198 του Ν 4412/2016 (τα οποία ρυθμίζουν τη διοικητική διαδικασία επίλυσης διαφορών από έργα και μελέτες/συμβάσεις παροχής
τεχνικών και συναφών επιστημονικών υπηρεσιών), με έναρξη ισχύος την 9-3-2021,καταλαμβάνουν τις εν εξελίξει συμβάσεις και πως θα αντιμετωπισθούν τα ιδιαίτερα προβλήματα που αναφύονται (σελ. 14).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: 

Α. Ως προς το ζήτημα της προθεσμίας άσκησης της ένστασης, ίσχυε και εξακολουθεί να ισχύει η υποχρέωση γραπτής ενημέρωσης της υπηρεσίας προς τον ανάδοχο, με την οποία πρέπει να επισημαίνονται η δυνατότητα άσκησης ένστασης, η ανατρεπτική προθεσμία για την άσκησή της, το αποφαινόμενο όργανο, καθώς και τις συνέπειες από τη μη άσκησή της (άρθρο 174 και 198 του ν. 4412/2016).

Β. Ως προς το ζήτημα της προθεσμίας εντός της οποίας πρέπει να αποφανθεί το αρμόδιο αποφαινόμενο όργανο (η προθεσμία αυτή περικόπτεται κατά πολύ με το άρθρο 87 του ν. 4782/2021) η έννοια του νόμου δεν μπορεί να είναι ότι έχουν απορριφθεί σιωπηρώς οι ενστάσεις που έχουν ασκηθεί πριν από ένα δίμηνο και πλέον, αλλά ότι το δίμηνο αρχίζει από την ημέρα έναρξης ισχύος του νέου νόμου.

Γ. Τέλος ως προς τις ενστάσεις που αφορούν έργα, μελέτες και συμβάσεις τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, Δήμων και Περιφερειών, των συνδέσμων τους και των νομικών τους προσώπων, δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, καθώς και των επιχειρήσεών τους, για τα οποία καθίσταται αρμόδιος πλέον ο Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης και το Τεχνικό Περιφερειακό Συμβούλιο, πρέπει χωρίς καμιά καθυστέρηση οι φάκελοι των σχετικών υποθέσεων να αποσταλούν από τα Τεχνικά Συμβούλια της Γενικής Γραμματείας Υποδομών στις οικείες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, με κοινοποίηση των σχετικών διαβιβαστικών στους Δήμους, Περιφέρειες κ.ο.κ. στους οποίους αφορούν, καθώς και στους ενιστάμενους. Στις περιπτώσεις αυτές η δίμηνη προθεσμία για την έκδοση της απόφασης του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης αρχίζει από την περιέλευση της υπόθεσης στην αρμόδια υπηρεσία.

2. Επίσης ιδιαίτερη σημασία έχει η εξαιρετική ρύθμιση της εκδίκασης των ενστάσεων κατά της απόφασης της διευθύνουσας υπηρεσίας του έργου, που κηρύσσει έκπτωτο τον ανάδοχο, οπότε:

α) Η έκπτωση δεν οριστικοποιείται πριν εκδοθεί απόφαση επί της ένστασης,

β) η συζήτηση της ένστασης στο αρμόδιο τεχνικό συμβούλιο διενεργείται κατά προτίμηση και πάντως εντός τριών (3) μηνών από την άσκησή της,

γ) η εισήγηση της διευθύνουσας υπηρεσίας στην περίπτωση αυτή υποβάλλεται εντός τριάντα (30) ημερών από την άσκηση της ένστασης, ενώ η τυχόν παράλειψη υποβολής της εισήγησης δεν κωλύει τη συζήτηση στο τεχνικό συμβούλιο, εφόσον ο ενιστάμενος υποβάλει εντός πρόσθετης προθεσμίας τριάντα (30) ημερών, τα αναγκαία έγγραφα για τη συζήτηση της ένστασης, ιδίως δε, τα εγκεκριμένα συμβατικά τεύχη και την απόφαση έκπτωσης,

δ) το αρμόδιο αποφαινόμενο όργανο εκδίδει απόφαση επί της ένστασης μέσα σε προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την έκδοση της γνωμοδότησης του τεχνικού συμβουλίου,

ε) η παράλειψη έκδοσης απόφασης εντός της άνω προθεσμίας τεκμαίρεται ως σιωπηρή αποδοχή της σχετικής γνωμοδοτήσεως του τεχνικού συμβουλίου.

ΘΕΜΑ 6ο:
Εφαρμογή σε εν εξελίξει συμβάσεις της παρ. 6 του άρθρου 88 ν. 4782/2021 (176 ν. 4412/2016) στην οποία προβλέπεται η δυνατότητα υπαγωγής σε διαιτητική επίλυση διαφορών σε συμβάσεις έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη, με συμφωνία των συμβαλλομένων, έπειτα από γνώμη του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου, ιδιαίτερα αν μπορούν να υπαχθούν σε διαιτησία και διαφορές που αφορούν σύμβαση που είτε έχει διαλυθεί, είτε έχει συντελεστεί η προσωρινή ή οριστική παραλαβή του έργου .

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Φυσικός  δικαστής είναι το πρόσωπο εκείνο που νομιμοποιείται γενικά, εκ των προτέρων, για να δικάσει ένα συγκεκριμένο άτομο ή μια συγκεκριμένη υπόθεση.

Προσθέτως διαπιστώνεται ότι, δεν εισάγεται μεν οιαδήποτε απαγόρευση υπαγωγής διαφορών στην διαιτησία, και δεν τάσσεται άλλη προϋπόθεση ενεργοποίησης της διάταξης πέραν της συμπτώσεως της βουλήσεως των συμβαλλομένων μερών,  αφού σκοπός του νομοθέτη είναι η ταχεία επίλυση των διαφορών και δεν τίθεται πρόβλεψη περί τροποποίησης της συναφθείσης συμβάσεως ώστε να εκληφθεί ότι καταλαμβάνει μόνο ενεργείς συμβάσεις.

ΘΕΜΑ 7ο:

Δυνατότητα ή μη άμεσης εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 94 του Ν 4782/2021 που αντικαθιστά το άρθρο 189 του Ν 4412/2016, που αφορά την έγκριση των μελετών μετά από τεχνική έκθεση ελεγκτή της παρ. 10 του ίδιου άρθρου ή ελεγκτή του άρθρου 183Α του νόμου (δεδομένης της ανάγκης προηγούμενης έκδοσης κανονιστικών υπουργικών αποφάσεων) και σε αρνητική απάντηση αν τον έλεγχο της μελέτης με σκοπό την έγκρισή της το διενεργεί η Διευθύνουσα Υπηρεσία της μελέτης. Περαιτέρω, τι μπορεί να περιλαμβάνεται στα έγγραφα της σύμβασης, όταν η έναρξη της διαδικασίας δημοπράτησης των μελετών γίνεται μετά την ισχύ του Ν.4782/2021 (09-03-2021) και πριν τη θέση σε ισχύ των Υ.Α.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Δεν είναι δυνατή η άμεση εφαρμογή της διάταξης της παρ. 2 του άρθρου 189, ήτοι η έγκριση μελέτης κατόπιν της υποβολής έκθεσης του ελεγκτή, είτε αυτός ορίζεται κατά την παρ. 10 του άρθρου 189 είτε κατά το άρθρο 183Α (για μελέτες με προεκτιμώμενη αμοιβή κάτω των ορίων εφαρμογής της Οδηγίας), καθότι στις εν εξελίξει συμβάσεις μελετών δεν υφίσταται τεχνικός σύμβουλος-ελεγκτής της μελέτης, ο οποίος θα προκύψει, κατά μεν την παρ. 10 του άρθρου 189, ύστερα από διενέργεια διαδικασίας ανάθεσης σύμβασης, κατά δε το άρθρο 183Α ύστερα από κλήρωση μεταξύ των εγγεγραμμένων στο Μητρώο Ελεγκτών, προϋπόθεση δε τόσο για την ανάθεση όσο και για την κλήρωση είναι η έκδοση των ΚΥΑ που ορίζονται στην παρ. 10 του άρθρου 189 και στην παρ. 4 του άρθρου 183Α, οι οποίες θα ρυθμίζουν κρίσιμες παραμέτρους.

Τα ανωτέρω δεν σημαίνουν βεβαίως ότι μέχρι να καταστεί δυνατή η πλήρης εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου 189, δεν θα γίνεται έγκριση μελετών ή παραλαβή τους, ή ότι οι σχετικές διαδικασίες αναστέλλονται. Προς τούτο θα εφαρμοσθούν αναλογικά τα οριζόμενα στο άρθρο 20 παρ. 4 του Ν 2690/1999

ΘΕΜΑ 8ο:
Δυνατότητα άμεσης εφαρμογής σε διαγωνισμούς που έχουν ήδη προκηρυχθεί, των ρυθμίσεων του άρθρου 108 του ν. 4782/2021 το οποίο τροποποιεί το 221 του ν. 4412/2016, και αφορά τη συγκρότηση γνωμοδοτικών συλλογικών
οργάνων (επιτροπών διαγωνισμού κ.ο.κ.) (σελ. 25)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Απόφαση ορισμού συλλογικού οργάνου που προβλέπεται στις διατάξεις του άρθρου 221 ν. 4412/2016 όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του από το άρθρο 108 ν. 4782/2021, και εκδίδεται μετά την ισχύ της εν λόγω διάταξης ήτοι 9.3.2021, οφείλει να υπακούει στις διατάξεις του άρθρου 108 ν. 4412/2016 ανεξάρτητα της προγενέστερης έκδοσης της απόφασης έγκρισης των τευχών διαγωνισμού ή της δημοσίευσης αυτών.