Σε αναζήτηση κονδυλίων η ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών.
Γράφει η Έστα Σωτηροπούλου
Για τον Οκτώβριο φαίνεται ότι παραπέμπεται η τελική συμφωνία για την επανεκκίνηση των εργασιών των αυτοκινητόδρομων οι οποίοι για πολλοστή φορά βρίσκονται σε οριακό σημείο, αφού δεν κατέστη ακόμη δυνατή η επίτευξη συλλογικής και τελικής απόφασης.
Δεν επιτεύχθηκε συμφωνία.
Παρά τις προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί και την έντονη προσπάθεια του Υπουργού Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων Μιχάλη Χρυσοχοϊδη δεν άναψε ακόμη τουλάχιστον το πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα όργανά της.
Στις πρόσφατες συναντήσεις που είχε στις Βρυξέλλες ο Μιχάλης Χρυσοχοίδης διαδοχικά με τους Επιτρόπους Μισέλ Μπαρνιέ (εσωτερική αγορά, δημόσιες συμβάσεις), Γιοχάνες Χαν (ΕΣΠΑ) και τον Αντιπρόεδρο της Κομισιόν Χοακίν Αλμούνια (ανταγωνισμός), δεν επιτεύχθηκε οριστική συμφωνία για την πραγματική επανεκκίνηση των έργων στους μεγάλους αυτοκινητόδρομους, κυρίως επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η αναζήτηση των 2 δισ. ευρώ από άλλα προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Παρότι η συνάντηση του έλληνα υπουργού με τους τρεις επιτρόπους που εμπλέκονται στο θέμα ήταν, σύμφωνα με πληροφορίες, σε πολύ καλό κλίμα και οι προθέσεις όλων των πλευρών ήταν να κλείσει το θέμα δεν επιτεύχθηκε τελική συμφωνία .
Ωστόσο σημειώθηκε πρόοδος στις εργασίες και ο έλληνας υπουργός έλαβε διαβεβαιώσεις και από τις τρεις πλευρές ότι θα κάνουν τα αδύνατα δυνατά ώστε να αποφασιστεί η επανεκκίνηση των έργων με δεδομένη την πεποίθησή τους ότι αυτό θα έχει όχι μόνο θετικές αλλά ευεργετικές επιδράσεις στην ελληνική οικονομία.
Στόχος της Κομισιόν είναι σχετικά με το χρονοδιάγραμμα, μέσα στον επόμενο μήνα να κλείσει το θέμα με την επίτευξη μιας συνολικής και συλλογικής απόφασης που θα ληφθεί από την ολομέλεια των Επιτρόπων και με τον Πρόεδρο Μπαρόζο να επιθυμεί η συμφωνία να λάβει και πολιτικό χαρακτήρα στο κολλέγιο των επιτρόπων, ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο ισχυρή και να μην επιδέχεται καμία αμφισβήτηση.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις κοινοτικών παραγόντων αν επιτευχθεί συμφωνία μέσα στον Οκτώβριο τότε θα καταστεί δυνατή η επανεκίνηση των έργων το αργότερο μέχρι το τέλος του έτους και αφού προηγουμένως επικυρωθεί η συμφωνία από τη βουλή.
Αναζήτηση κονδυλίων από άλλα προγράμματα
Το σημαντικότερο όμως για την Επιτροπή είναι να αναζητηθούν χρήματα από άλλα προγράμματα και στην κατεύθυνση αυτή οι ελληνικές αρχές θα κοινοποιήσουν άμεσα τις προτάσεις τους.
Και αυτό αφού κατά την άποψη της Κομισιόν εξακολουθούν να παραμένουν ανοικτά δύο θέματα , εκ των οποίων το ένα θεωρείται σημαντικό και αφορά την εξεύρεση των κονδυλίων για την κοινοτική χρηματοδότηση.
Δεν έχει ολοκληρωθεί δηλαδή η αναθεώρηση των προγραμμάτων, προκειμένου να γίνει η μεταφορά του κονδυλίων στους αυτοκινητοδρόμους. Τα περίπου 2 δισ. ευρώ αναζητούνται τόσο από τομεακά όσο και περιφερειακά προγράμματα, ενώ ο κ. Χρυσοχοίδης φέρεται ότι δεσμεύθηκε να κοινοποιήσει μέσα στις επόμενες μέρες τις πηγές εξεύρεσης των κονδυλίων.
Το άλλο αφορά τον τομέα του ανταγωνισμού και τη συμβατότητα των κρατικών ενισχύσεων, όπου η εκτίμηση είναι ότι τα προβλήματα θα ξεπεραστούν.
Τώρα σε ότι αφορά στα θέματα αρμοδιότητας του κ Μπαρνιέ όπως η αναθεώρηση των συμβάσεων παραχώρησης των τεσσάρων αυτοκινητοδρόμων, οι δυσκολίες είναι μικρότερες, αφού εκτιμάται ότι θα αντιμετωπιστούν άμεσα , μετά και το σημαντική βοήθεια που προσέφερε στην προετοιμασία των νέων συμβάσεων η Tasc Force του Χορστ Ράιχενμπαχ.
Ετσι μετά και τις τελευταίες εξελίξεις η οριστική επανεκκίνηση των κατασκευαστικών εργασιών των τεσσάρων οδικών αξόνων (Ολυμπία Οδός, Ιόνια Οδός, Κεντρικής Ελλάδος ή Ε65 και αυτοκινητόδρομος Αιγαίου), προσδιορίζεται για το τέλος του χρόνου, μετά την έγκριση των τροποποιημένων συμβάσεων παραχώρησης των έργων αυτών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίες στη συνέχεια θα κατατεθούν για ψήφιση στη Βουλή μέσα στο φθινόπωρο, για να ξεκινήσουν τα έργα μετά, για τα οποία τα περιθώρια στενεύουν ολοένα και περισσότερο , καθώς το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2015.
Όμως οι αλλεπάλληλες καθυστερήσεις στην ουσιαστική έναρξη των εργασιών των τεσσάρων οδικών αξόνων, κυρίως εξαιτίας της άρνησης των τραπεζών και της Κομισιόν να εγκρίνουν της νέες συμβάσεις, απειλούν να βρεθούν και πάλι τα έργα αυτά εκτός χρονοδιαγράμματος.
Ο υπουργός Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων Μιχάλης Χρυσοχοίδης επιθυμεί διακαώς να επιλύσει το πρόβλημα, και να συνδέσει το όνομά του με την ουσιαστική επανεκκίνηση των αυτοκινητόδρομων που θα σηματοδοτήσουν και την έναρξη της ανάπτυξης αφού θα δώσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και ώθηση στην οικονομία.
ΧΡΥΣΟΧΟΙΔΗΣ: Δεσμευτικό πρόγραμμα εργασιών
Παρότι στην κατεύθυνση αυτή έχει καταβάλει σειρά προσπαθειών, μεταξύ των οποίων επαφές με Κομισιόν, Τράπεζες και παραχωρησιούχους διατηρεί χαμηλούς τόνους, διαμηνύοντας παράλληλα στους παραχωρησιούχους ότι η καταβολή σε πρώτη φάση των αποζημιώσεων και μετέπειτα στην χρηματοδοτική συμβολή του δημοσίου θα εξαρτηθεί από την πρόοδο των εργασιών και για το λόγο αυτό ζήτησε την κατάρτιση συγκεκριμένου δεσμευτικού χρονοδιαγράμματος.
Ωστόσο υπέγραψε την απόφαση για την καταβολή της πρώτης δόσης την αποζημίωσης στην Ιονία Οδό με βάση τις συμφωνίες επανεκκίνησης που είχαν υπογραφεί στις 15 Μαρτίου.
Σημαντικές επιπτώσεις στις εταιρείες από την καθυστέρηση της υπογραφής των συμβάσεων
Πάντως η καθυστέρηση που σημειώθηκε ήδη στην υπογραφή των τροποποιημένων συμβάσεων έχει σημαντικές επιπτώσεις στις εταιρείες παραχώρησης, αφού το χρηματοοικονομικό κόστος των έργων αυτών παραμένει μη διαχειρίσιμο.
Η προσπάθεια που καταβάλλεται, κυρίως από την πλευρά του ελληνικού δημοσίου είναι να μην αναγκαστούν οι εταιρείες παραχώρησης, λόγω αδυναμίας διαχείρισης της χρηματοοικονομικής επιβάρυνσης, να οδηγηθούν σε νέα φάση αθέτησης των υποχρεώσεών τους προς τους δανειστές, γεγονός που θα ακύρωνε όσα έχουν συμφωνηθεί μεταξύ παραχωρησιούχων και τραπεζών.
Βασική επιδίωξη είναι να μην τεθούν σε νέο γύρο αβεβαιότητας τα έργα, με νέες διαπραγματεύσεις λόγω μη ικανοποίησης των υποχρεώσεων των παραχωρησιούχων έναντι των τραπεζών από τα προβλήματα ρευστότητας .
Πάντως παρότι η κατάσταση στις κοινοπραξίες κατασκευής δεν είναι και η καλύτερη αυτές παραμένουν ψύχραιμες, αλλά όσο περνά ο καιρός χωρίς να έχει αρχίσει η ουσιαστική κατασκευή των έργων πυκνώνουν οι υποψίες για νέες απαιτήσεις και παρατάσεις της ολοκλήρωσης των πρώτων τμημάτων μετά το 2016 αφού ήδη η εξαγγελία για ολοκλήρωση των έργων στους 4 αυτοκινητόδρομους το 2015 απομακρύνεται.
Το πιο αισιόδοξο σενάριο σε ότι αφορά στις ημερομηνίες είναι να ολοκληρωθούν τα μεγάλα έργα στον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου (δηλαδή το τμήμα Ευαγγελισμός-Σκοτίνα με τις 3 μεγάλες σήραγγες) και το βασικό έργο της Ολυμπίας Οδού μέσα στο 2015 καθώς δεν υπάρχουν πολύ μεγάλα τεχνικά προβλήματα.
Αντίθετα για το 2016 φαίνεται να οδεύουν τα έργα σε Ιόνια Οδό και Ε65 που το ποσοστό εκτέλεσης των έργων δεν είναι ούτε στο 20%. Από τα αινίγματα που ζητούν λύση παραμένει και η διέλευση Κλόκοβας στην αρχή της Ιόνιας Οδού (αμέσως μετά την γέφυρα στο Ρίο-Αντίρριο).
Με βάση τις εκτιμήσεις αυτές αναμένεται να ξεκινήσουν εργασίες μικρής κλίμακας στον αυτοκινητόδρομο Ιόνια Οδό από το Αντίρριο έως τα Ιωάννινα μετά την καταβολή των 25 εκατ. ευρώ των χρημάτων δηλαδή που αποτελούν προκαταβολή της αποζημίωσης που θα δοθεί στην κοινοπραξία που κατασκευάζει τον αυτοκινητόδρομο και η οποία θα ανέλθει στα 90 εκατ ευρώ με βάση τη συμφωνία παραχωρησιούχων και δημοσίου.
Ενεργοποιούνται εργοτάξια στην Ολυμπία Οδό.
Εργασίες γίνονται ήδη και εντατικοποιούνται μετά την επίτευξη συμφωνίας στο τμήμα της Ολυμπίας Οδού Κόρινθος- Πάτρα καθώς και στον αυτοκινητόδρομο Αιγαίου όπου έχουν ενεργοποιηθεί περισσότερα εργοτάξια, ενώ θα ακολουθήσει η επανεκκίνησης των εργασιών στον αυτοκινητόδρομο Κεντρικής Ελλάδος ή Ε65 καθώς δεν έχουν δοθεί καθόλου χρήματα από την αποζημίωση που έχει συμφωνηθεί επειδή εκκρεμεί η συναίνεση των τραπεζών που χρηματοδοτούν τα έργα.
Μέχρι στιγμής διατηρούνται χαμηλοί τόνοι τόσο από τις εταιρείες κατασκευής όσο και από το Υπουργείο Υποδομών, καθώς δεν υπήρξε ουσιαστική και τελική συμφωνία στις συναντήσεις του υπουργού Μ Χρυσοχοίδη στις Βρυξέλλες, παρά το κλίμα αισιοδοξίας που είχε δημιουργηθεί και αυτό σε μια προσπάθεια να μην δημιουργηθεί νέο αρνητικό κλίμα στον χώρο των κατασκευών.
Ζημιές 110 εκ ευρώ στις κοινοπραξίες
Στο σημείο αυτό αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι το 2012 οι κοινοπραξίες των τεσσάρων οδικών αξόνων εμφάνισαν συνολικά ζημιές άνω των 110 εκατ. ευρώ, με την μοναδική πηγή εσόδων να είναι το διόδιο τέλος που έχει μειωθεί σημαντικά. Και αυτό εξαιτίας τόσο της μείωσης έως και 50% της κυκλοφορίας από το 2009 όσο και της μη παράδοσης νέων σταθμών διοδίων (αφού τα έργα είναι «παγωμένα»).
Ως αποτέλεσμα ακόμη και η κάλυψη των λειτουργικών εξόδων -υπολογίζονται έως 1-1,5 εκατ. ευρώ μηνιαίως σε συνάρτηση με την κοινοπραξία- αποτελεί μεγάλο ζητούμενο. Μέχρι σήμερα, εξάλλου, η βιωσιμότητα των εταιρειών παραχώρησης έχει στηριχθεί σε ίδια κεφάλαια, ενώ τα μοναδικά έργα που εμφανίζουν πρόοδο είναι οι αυτοκινητόδρομοι Κόρινθος-Καλαμάτα και Μαλιακός-Κλειδί. Όσον αφορά τα 350 εκατ. ευρώ που εισέπραξαν οι εταιρείες, στο πλαίσιο της συμφωνίας με το Δημόσιο, κατευθύνθηκαν στην ικανοποίηση παλαιότερων υποχρεώσεων των εταιρειών κατασκευής σε προμηθευτές και τρίτα μέρη και στην εκτέλεση των προπαρασκευαστικών εργασιών
Μέσα στο 2014 το Κόρινθος – Σπάρτη.
Τα τελευταία τμήματα του αυτοκινητόδρομου Κορίνθου – Τρίπολης -Καλαμάτας -Σπάρτης θα παραδοθούν μέχρι το τέλος του 2014 παρά την καθυστέρηση που έχει σημειωθεί λόγω των αρχαιολογικών εργασιών.
Είναι ο μόνος από τους πέντε παραχωρημένους οδικούς άξονες που δεν έχουν «παγώσει», οι εργασίες οι οποίες εξελίσσονται σε δύο μέτωπα, στο τμήμα Λεύκτρου – Σπάρτης και στον περιφερειακό της Καλαμάτας.
Το κύριο αντικείμενο του έργου στην παρούσα φάση είναι οι αρχαιολογικές εργασίες και όπως έγινε γνωστό από την κοινοπραξία Μορέας που διαχειρίζεται το έργο οι εργασίες πλέον επικεντρώνονται στα εναπομείναντα τμήματα του αυτοκινητοδρόμου, ήτοι στο τμήμα Λεύκτρο – Σπάρτη (μήκους 46 χλμ.) και στον περιφερειακό της Καλαμάτας (μήκους 11 χλμ.). Από την πλευρά του το υπουργείο Υποδομών διέθεσε νέα πίστωση γύρω στα 163.000 ευρώ για την κάλυψη των αναγκών των αρχαιολογικών εργασιών, για τους μήνες Απρίλιο – Ιούνιο, ενώ συνολικά έχουν εγκριθεί 6,7 εκατ. ευρώ για τις ανάγκες των αρχαιολογικών εργασιών το 2010-2013.
Αναλυτικά υπογραμμίζεται ότι οι εργασίες στο τμήμα Λεύκτρο – Σπάρτη συνεχίζονται κανονικά, στα σημεία όπου υπάρχουν διαθέσιμοι χώροι. Κι αυτό καθώς, παρότι δεν υπάρχουν πλέον εκκρεμότητες παράδοσης των απαλλοτριωμένων χώρων, εν τούτοις, ειδικά στο τμήμα Πελλάνα – Σπάρτη, παραμένουν δεσμευμένοι έως σήμερα αρκετοί και εκτεταμένοι χώροι, λόγω αρχαιολογικών ερευνών και ανασκαφών με ασαφές χρονοδιάγραμμα παράδοσης. Το συνολικό ποσοστό ολοκλήρωσης των εργασιών του εν λόγω τμήματος ανέρχεται στo 75%.
Ετσι η αποπεράτωση του τμήματος εκτιμάται ότι μπορεί να γίνει μέσα στο 2014, υπό την προϋπόθεση της έγκαιρης παράδοσης των χώρων που έως και σήμερα παραμένουν δεσμευμένοι για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα (πλέον του έτους) για αρχαιολογικές έρευνες.
Επίσης κανονικά συνεχίζονται και οι εργασίες στον Περιφερειακό της Καλαμάτας, στα σημεία όπου έχουν παραδοθεί χώροι, με έμφαση στην κατασκευή της γέφυρας του Νέδοντα (μήκους 360 μέτρων και ύψους 40 μέτρων), ο δεξιός κλάδος της οποίας έχει ολοκληρωθεί από τον περασμένο Ιούνιο. Το ποσοστό ολοκλήρωσης των εργασιών του εν λόγω τμήματος ανέρχεται στο 40%.
Πάντως, την περίοδο αυτή αναμένεται και η απόφαση του διαιτητικού δικαστηρίου για τις τελευταίες οικονομικές απαιτήσεις του «Μορέα». Τον Απρίλιο του 2012 ο «Μορέας» κατέθεσε αίτημα για την καταβολή 50,5 εκατ. ευρώ, λόγω επιτάχυνσης εργασιών, αίτημα που δεν έγινε δεκτό από το Δημόσιο και παραπέμφθηκε σε διαιτησία. Εκτός από τα έργα που κατασκευάζει ο «Μορέας», απομένει και η κατασκευή γέφυρας 390 μέτρων στην Τσακώνα, σε τμήμα που κατασκευάζεται με έξοδα του Δημοσίου. Η παράδοση της γέφυρας αναμένεται και αυτή μέσα στο 2014.
Νέοι Σταθμοί Διοδίων
Μέχρι το 2015 αναμένεται να λειτουργήσουν άλλοι δεκατέσσερις νέοι σταθμοί διοδίων στους τέσσερις αυτοκινητόδρομους, πέντε μετωπικοί και εννέα πλευρικοί σε διάφορα σημεία εισόδου των εθνικών οδών με την προυπόθεση ότι στα τέλη του φθινοπώρου θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία επανεκκίνησης των έργων που βρίσκονται παγωμένα, και η παραχωρησιούχοι θα είναι σε θέση να προχωρήσουν στην ενεργοποίηση των σταθμών προκειμένου να αυξήσουν τα έσοδα τους όπως προβλέπουν οι συμβάσεις που έχουν υπογράψει με το δημόσιο.
Υπενθυμίζεται άλλωστε ότι οι τέσσερις κοινοπραξίες εισέπραξαν έως το τέλος του 2012 συνολικά 811 εκατ ευρώ από την εκμετάλλευση των διοδίων με τις τρεις από αυτές να λαμβάνουν σημαντικές αποζημιώσεις γιατί κάποιοι σταθμοί διοδίων δεν λειτούργησαν.
Το ζήτημα των διοδίων ήταν βασικό σημείο διαπραγμάτευσης, πριν από δύο χρόνια,, μεταξύ δημοσίου, παραχωρησιούχων και τραπεζών για την επανεκκίνηση των τεσσάρων παγωμένων οδικών αξόνων, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι με την επανέναρξη των εργασιών θα εφαρμοστούν όσα ορίζονται στις συμβάσεις όπως οι νέοι σταθμοί διοδίων κατά μήκος των οδικών αυτών αξόνων.
Ετσι μέχρι το 2015 αναμένεται να λειτουργήσουν σταθμοί διοδίων στην Εθνική Οδό Ελευσίνας – Πάτρας αφού όπως προβλέπει η σύμβαση η Ολυμπία Οδός δικαιούται να μετατρέψει τα διόδια Ελευσίνας και Ισθμού σε αμφίπλευρα, δηλαδή να πληρώνονται διόδια από τους οδηγούς και στις δυο κατευθύνσεις, καθώς και να δημιουργήσει νέους σταθμούς διοδίων στο Ζευγολατιό, τα Νικολέικα και το Ρίο και πλευρικούς σταθμούς διοδίων στα Αραχωβίτικα, τα Καλάβρυτα, την Ακράτα, το Δερβένι, το Κιάτο και το Ζεγολατιό.
Υπενθυμίζεται ότι επειδή δεν λειτούργησαν τα διόδια αυτά η Ολυμπία Οδός έλαβε ως αποζημίωση από το δημόσιο τον περασμένο Φεβρουάριο περίπου 25,2 εκατα ευρώ για το χρονικό διάστημα από το 2008 έως το 2011.
Επίσης η Κοινοπραξία Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου πρόκειται να κατασκευάσει στο Μαλιακός- Κλειδί, δυο πλευρικούς σταθμούς διοδίων στον Ευαγγελισμό στα Τέμπη και στον Πλαταμώνα οι οποίοι θα λειτουργήσουν όταν δοθούν στην κυκλοφορία οι τρεις νέες σήραγγες, ενώ στην Πελασγία στον παράδρομο που ανοίχτηκε για να παρακάμψει τα διόδια θα κατασκευαστεί πλευρικός σταθμός διοδίων.
Υπενθυμίζεται ότι η εταιρεία Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου επειδή δεν λειτούργησαν τα διόδια Αιγινίου Πιερίας και επειδή καθυστέρησε η παράδοση χώρων για τη δημιουργία πλευρικού σταθμού διοδίων στη Λεπτοκαρυά αποζημιώθηκε τον Απρίλιο του 2013 με το ποσό των 22 εκατ. ευρώ.
Η Κοινοπραξία Νέα Οδός που κατασκευάζει την Ιονία Οδό και εκμεταλλεύεται το τμήμα Μεταμόρφωση – Σκάρφεια της εθνικής οδού Αθηνών – Λαμίας δικαιούται να δημιουργήσει πλευρικούς σταθμούς διοδίων στους κόμβους Πύρνας, Καλυφτάκη, Βαρυμπόμπης και Αγίου Στεφάνου, οι οποίοι αν δεν γίνουν όπως εκτιμάται θα διευθετηθεί η απώλεια εσόδων με άλλο τρόπο, ενώ μπορεί να λειτουργήσει έναν μετωπικό σταθμό διοδίων στο τμήμα Σχηματαρίου- Χαλκίδας.
Μέχρι τώρα η εταιρεία δεν έχει αποζημιωθεί για απώλεια εσόδων από διόδια.
Η Κεντρική Οδός ή Ε65 που έχει αναλάβει την κατασκευή του άξονα Κεντρικής Ελλάδος και την εκμετάλλευση του τμήματος Σκάρφειας- Ραχών της ΕΟ Αθηνών -Θεσσαλονίκης, είχε το δικαίωμα να λειτουργήσει άμεσα δυο σταθμούς διοδίων στο Μαλιακό. Αλλά λειτούργησε με καθυστέρηση ένας από τους δυο σταθμούς επειδή το δημόσιο δεν είχε ολοκληρώσει τις εργασίες ανακατασκευής συγκεκριμένου τμήματος.
Υπενθυμίζεται ότι αποζημιώθηκε για τα διόδια στο τέλος του 2012 με το ποσό των 20,6 εκατ.ευρώ.