Έγγραφο της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων επισημαίνει τις κυριότερες αλλαγές που επήλθαν στα άρθρα του Ν. 4412/2016 μετά τη δημοσίευση του Ν. 4782/2021.
Επιπλέον του ήδη δημοσιευθέντος πίνακα της ΕΑΑΔΗΣΥ για την έναρξη ισχύος κάθε άρθρου του νέου Νόμου, η Αρχή επισημαίνει και τα εξής ως προς τα επιμέρους άρθρα:
Άρθρ. 6
Προβλέπεται η δημοσιοποίηση, στο ΚΗΜΔΗΣ, στοιχείων αναφορικά με τις συμβάσεις οι οποίες συνάπτονται γραπτώς, προφορικώς ή με ηλεκτρονικά μέσα εκτιμώμενης αξίας ανώτερης του ποσού των δύο χιλιάδων πεντακοσίων (2.500,00) ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. και ανεξαρτήτως διαδικασίας ανάθεσης, σε αντικατάσταση της προϊσχύουσας διάταξης που προέβλεπε την αντίστοιχη υποχρέωση για συμβάσεις εκτιμώμενης αξίας ανώτερης του ποσού των χιλίων (1.000,00) ευρώ.
Ωστόσο, επισημαίνεται ότι παραμένει σε ισχύ η διάταξη του ν. 4013/2011 σύμφωνα με το οποίο «Για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών της Αρχής στις συμβάσεις «άνω των χιλίων (1.000) ευρώ πλην ΦΠΑ» που υπάγονται στον παρόντα νόμο, και ανεξαρτήτως πηγής προέλευσης χρηματοδότησης, οι οποίες συνάπτονται μετά την έναρξη ισχύος του, επιβάλλεται κράτηση ύψους 0,07%, η οποία υπολογίζεται επί της αξίας κάθε πληρωμής προ φόρων και κρατήσεων της αρχικής, καθώς και κάθε συμπληρωματικής «ή τροποποιητικής» σύμβασης.».
Άρθρ. 9
Καταργείται η προϊσχύουσα πρόβλεψη έκδοσης Κοινής Απόφασης του Υπουργού Υποδομών και του, κατά περίπτωση, αρμόδιου Υπουργού, για τον καθορισμό της ελάχιστης στελέχωσης και των ειδικότερων προδιαγραφών της απαιτούμενης τεχνικής επάρκειας των αναθετουσών αρχών, ανά αξία, είδος, κατηγορία και πολυπλοκότητα σύμβασης, βάσει της οποίας θα κρινόταν εάν ορισμένη αναθέτουσα αρχή διέθετε ή μη την τεχνική επάρκεια και ικανότητα να προβεί στην ανάθεση και εκτέλεση δημόσιας σύμβασης έργου ή μελέτης.
Περαιτέρω, καταργείται και η ειδική ρύθμιση ως προς τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, σύμφωνα με την οποία, προβλεπόταν ρητά ότι οι Ο.Τ.Α. είχαν τη δυνατότητα να συνάπτουν προγραμματική σύμβαση με την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, τους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα Δίκτυα Δήμων, τον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης ΑΕ και τη Μονάδα Οργάνωσης Διαχείρισης ΑΕ (ΜΟΔ ΑΕ), εφόσον οι εν λόγω φορείς διαθέτουν τεχνικές υπηρεσίες με την απαιτούμενη τεχνική επάρκεια, ενώ καταργείται και το ελάχιστο περιεχόμενο της προγραμματικής σύμβασης .
Με τις νέες ρυθμίσεις, παρότι παραμένει η έννοια της τεχνικής επάρκειας, η κρίση περί ύπαρξης ή μη αυτής επαφίεται αποκλειστικά στην αναθέτουσα αρχή.
Άρθρ. 42
Με τη νέα διατύπωση του άρθρου 102, η αναθέτουσα αρχή δύναται να ζητήσει να διορθωθούν ή να συμπληρωθούν σε επιμέρους σημεία τα στοιχεία που περιλαμβάνονται σε ένα φάκελο υποψηφιότητας, αρκεί να μην τροποποιείται η προσφορά του οικονομικού φορέα με τέτοιο τρόπο ώστε να του δίνεται αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των λοιπών συμμετεχόντων στη διαδικασία ανάθεσης της σύμβασης και η αίτηση αυτή, της αναθέτουσας αρχής, να αφορά στοιχεία ή δεδομένα, των οποίων είναι αντικειμενικά εξακριβώσιμος ο προγενέστερος χαρακτήρας σε σχέση με το πέρας της προθεσμίας που είχε ταχθεί για την υποβολή υποψηφιότητας. Τα ανωτέρω ισχύουν κατ΄αναλογίαν και για τυχόν ελλείπουσες δηλώσεις, υπό την προϋπόθεση ότι βεβαιώνουν γεγονότα αντικειμενικώς εξακριβώσιμα.
Επιπλέον και λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν υπάρχει ρητή μεταβατική διάταξη, σύμφωνα με την οποία οι ως άνω ρυθμίσεις του άρθρου αυτού να καταλαμβάνουν τις εκκρεμείς, κατά την έναρξη ισχύος τους, ήτοι την 9η Μαρτίου 2021, διαδικασίες σύναψης συμβάσεων, η ΕΑΑΔΗΣΥ επισημαίνει τα ακόλουθα:
- Οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων, οι οποίες εκκινούν, ήτοι δημοσιεύονται, μετά τις 9/3/2021 καταλαμβάνονται από την ως άνω διάταξη και οι όροι τους πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τις αυτές , όπως τροποποιήθηκαν.
- Ως προς εκκρεμείς διαδικασίες, οι όροι των οποίων έχουν συνταχθεί με βάση τις προϊσχύουσες ρυθμίσεις και στις οποίες, δεν έχει ακόμη εκπνεύσει η προθεσμία υποβολής προσφορών ή αιτήσεων συμμετοχής, η αναθέτουσα αρχή δύναται να προβαίνει σε:
- τροποποίηση των όρων της οικείας διακήρυξης, προκειμένου να συμπεριλάβει τις ως άνω νέες ρυθμίσεις τηρώντας τις αναγκαίες απαιτήσεις δημοσιότητας
- ή
έκδοση σχετικής απόφασης- ανακοίνωσης του αρμοδίου αποφαινόμενου οργάνου με σαφή παραπομπή στην εφαρμογή των ως άνω διατάξεων, και η οποία (απόφαση) θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των αρχικών εγγράφων της σύμβασης (πχ Διακήρυξης), ώστε όλοι οι ενδιαφερόμενοι οικονομικοί φορείς να λάβουν επαρκή γνώση.
Άρθρ. 49
Για τις δημόσιες συμβάσεις ήσσονος αξίας,(των οποίων η εκτιμώμενη αξία είναι ίση ή κατώτερη από το ποσό των δύο χιλιάδων πεντακοσίων ευρώ) είναι δυνατό να μην ακολουθείται διαδικασία ανάθεσης σύμβασης και οι πληρωμές να εκτελούνται ως εξόφληση έναντι νόμιμου φορολογικού παραστατικού, χωρίς να απαιτούνται έκδοση πράξης ανάθεσης ή οι διαδικασίες εκτέλεσης του παρόντος νόμου από την αναθέτουσα αρχή.
Άρθρ. 62
Προσαρμόζονται τα μέσα επικοινωνίας στις διατάξεις του ν. 4727/2020 για την ψηφιακή διακυβέρνηση και τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες (κατάργηση τηλεομοιοτυπίας), ενώ ορίζεται ότι η κοινοποίηση της ειδικής πρόσκλησης, της απόφασης έκπτωσης του άρθρου 160 και της ειδικής διαταγής του άρθρου 159, γίνεται πλέον αποκλειστικά με δικαστικό επιμελητή, απαλείφοντας την προϊσχύουσα δυνατότητα επίδοσης και με όργανο της υπηρεσίας. Περαιτέρω, τροποποιείται η δυνατότητα εκπροσώπησης του αναδόχου με παραπομπή στις σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα.
Άρθρ. 65
Προβλέπεται, η τήρηση του ημερολογίου του έργου με ηλεκτρονικά μέσα, αντί του χειρόγραφου ημερολογίου, σε συμμόρφωση και με τις διατάξεις του ν. 4727/2020 για την ψηφιακή διακυβέρνηση και τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Περαιτέρω προβλέπονται ρυθμίσεις για την υποβολή και έλεγχο των εγγραφών σε αυτό.
Άρθρ. 80
Τροποποιούνται, σε σχέση με την προϋφιστάμενη διάταξη, και εξειδικεύονται οι διαδικαστικές προϋποθέσεις της υποκατάστασης, καθώς προβλέπεται αφενός η έκδοση απλής διαπιστωτική πράξης της Προϊσταμένης Αρχής, στις περιπτώσεις ολικής ή μερικής διαδοχής του αρχικού αναδόχου, λόγω εταιρικής αναδιάρθρωσης και αφετέρου η έκδοση εγκριτικής απόφασης της Προϊσταμένης Αρχής, σε περίπτωση που ο αρχικός ανάδοχος έχει περιέλθει σε κατάσταση αφερεγγυότητας, ιδίως στο πλαίσιο προπτωχευτικών ή πτωχευτικών διαδικασιών.
Ακόμα προβλέπεται ότι πριν από την έκδοση των αποφάσεων της Προϊσταμένης Αρχής ως προς τη νόμιμη υποκατάσταση του αναδόχου, πρέπει να επαληθεύεται στο πρόσωπο του νέου αναδόχου η συνδρομή των ίδιων κριτηρίων ποιοτικής επιλογής, τα οποία είχαν προβλεφθεί και ως προς τον αρχικό ανάδοχο και προβλέπεται, πλέον, διάκριση της ευθύνης ανάλογα με την περίπτωση της υποκατάστασης .
Τέλος η ΕΑΑΔΗΣΥ σημειώνει ότι καταργείται η περίπτωση κατά την οποία την υποκατάσταση ζητούσε μέλος αναδόχου κοινοπραξίας, καθώς και η πρόβλεψη για την ανακοίνωση της υποκατάστασης στο Μ.Ε.Ε.Π.
Άρθρ. 81
Καταργείται ο περιορισμός στο ποσοστό, επί του ποσού της αξίας της σύμβασης, το οποίο θα πρέπει να διατηρεί ο ανάδοχος του έργου, που στην προϊσχύουσα ρύθμιση ήταν 70%, καταλείποντας, κατ’ επέκταση, το ποσοστό υπεργολαβικής ανάθεσης στην εκτίμηση του κυρίου αναδόχου, αντί του προϊσχύσαντος περιορισμού υπεργολαβικής ανάθεσης σε ποσοστό 30%.
Καταργείται η ρητή αναφορά στην υποχρέωση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας να εκκινήσει τη διαδικασία έκπτωσης του αναδόχου εφόσον, τελικώς, δεν συναφθεί η υπεργολαβική σύμβαση με τον υποδειχθέντα στην προσφορά υπεργολάβο, προβλέπεται ωστόσο ότι, στις περιπτώσεις που προκύπτει σχετική υποχρέωση από τα τεύχη του διαγωνισμού ή αν ο ανάδοχος πρότεινε συγκεκριμένους υπεργολάβους κατά την υποβολή της προσφοράς του, υποχρεούται να προσκομίσει την υπεργολαβική σύμβαση, κατά την υπογραφή της σύμβασης εκτέλεσης
Περαιτέρω, προστίθενται διατάξεις ως προς την κατασκευαστική κοινοπραξία, η οποία προβλεπόταν στα άρθρα 66 και 67 του ν. 3669/2008 και δεν είχε συμπεριληφθεί στις αρχικές ρυθμίσεις του ν.4412/2016.
Συγκεκριμένα, εισάγεται η δυνατότητα σύστασης κατασκευαστικής κοινοπραξίας, κατά την εκτέλεση της σύμβασης έργου προϋπολογισμού άνω του ορίου και καθορίζονται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία έγκυρης συμμετοχής, το ποσοστό συμμετοχής του αναδόχου στην κοινοπραξία και η ευθύνη των μελών της.
Τέλος, επισημαίνεται ότι προβλέπεται ρητή μεταβατική διάταξη, σύμφωνα με την οποία το άρθρο 81 εφαρμόζεται και σε συμβάσεις που συνάφθηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του, ήτοι πριν από τις 09/03/2021.
Άρθρ. 87
Προβλέπεται ότι η ένσταση απευθύνεται στο, κατά περίπτωση, αρμόδιο αποφαινόμενο όργανο, αναπροσαρμόζονται πλήρως οι προθεσμίες διοικητικής επίλυσης της διαφοράς, με τον καθορισμό σύντομων προθεσμιών, μειώνεται η προθεσμία, εντός της οποίας το αρμόδιο αποφαινόμενο όργανο υποχρεούται να εκδώσει και κοινοποιήσει την απόφασή του, Επίσης μειώνονται και άλλες προθεσμίες.
Επανιδρύεται η αρμοδιότητα του Συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης να αποφαίνεται επί ενστάσεων για συμβάσεις έργων που εκτελούν οι ΟΤΑ, οι σύνδεσμοί τους, τα νομικά τους πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου καθώς και οι επιχειρήσεις τους, με εκτιμώμενη αξία σύμβασης κάτω των ορίων και προβλέπεται η συγκρότηση Τεχνικού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων και Μελετών Εποπτευομένων Νομικών Προσώπων, προκειμένου να γνωμοδοτεί στις περιπτώσεις έργων και μελετών των εποπτευομένων, από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, όταν στα πρόσωπα αυτά δεν υφίσταται Τεχνικό Συμβούλιο .
Τέλος, προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις για την περίπτωση άσκησης ένστασης κατά απόφασης της Διευθύνουσας Υπηρεσίας που κηρύσσει έκπτωτο τον ανάδοχο.
Άρθρ. 88
Εισάγεται η δυνατότητα προσφυγής στην διαιτητική επίλυση διαφορών σε συμβάσεις έργων εκτιμώμενης αξίας μεγαλύτερης των δέκα εκατομμυρίων (10.000.000,00) € και σε συμβάσεις μελετών και τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών μεγαλύτερης του ενός εκατομμυρίου (1.000.000,00) €, εφόσον προβλέπεται στα έγγραφα της σύμβασης (συνήθως στην ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων), χωρίς να απαιτείται προηγούμενη γνώμη του τεχνικού συμβουλίου. Για τις συμβάσεις κάτω των προαναφερόμενων χρηματικών ορίων απαιτείται για τη συμπερίληψη αντίστοιχης ρήτρας , η σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου.
Άρθρ.108 παρ. 8 ( Επιτροπές Διαγωνισμού έργων )
-Σε συμβάσεις έργων με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά μόνο βάσει τιμής, ή βάσει ρητώς αντικειμενικοποιμένων κριτηρίων, η Επιτροπή Διαγωνισμού αποτελείται, από τρεις (3) τεχνικούς υπαλλήλους, κατηγορίας ΠΕ ή TE, με τους αναπληρωτές τους, που υπηρετούν στην αναθέτουσα αρχή, και είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Μελών Επιτροπών Διαδικασιών Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων (Μη.Μ.Ε.Δ.), με εμπειρία που ταιριάζει στο προς ανάθεση αντικείμενο.
- Όταν πρόκειται για συμβάσεις έργων, προϋπολογισμού χαμηλότερου του ενός εκατομμυρίου (1.000.000,00) ευρώ, στις οποίες κριτήριο ανάθεσης αποτελεί η πλέον συμφέρουσα προσφορά από οικονομική άποψη μόνο βάσει τιμής, προβλέπεται ότι η επιτροπή διαγωνισμού δύναται να αποτελείται από υπαλλήλους της αναθέτουσας αρχής, υπό την προϋπόθεση ότι ένας, κατ’ ελάχιστον, εξ’ αυτών, είναι υποχρεωτικά τεχνικός, εγγεγραμμένος στο Μητρώο Μελών Επιτροπών Διαδικασιών Σύναψης Δημόσιων Συμβάσεων Έργων (Μη.Μ.Ε.Δ.).
- Όταν πρόκειται για συμβάσεις έργων με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, βάσει βέλτιστης σχέσης τιμής- ποιότητας, επισημαίνεται, κατ’ αρχάς ότι αυτή, πλέον, δεν συνδέεται με την εκτιμώμενη αξία της σύμβασης και η Επιτροπή διαγωνισμού, αποτελείται, μεταξύ άλλων, από τέσσερις (4) τεχνικούς υπαλλήλους κατηγορίας ΠΕ ή TE, με τους αναπληρωτές τους, που υπηρετούν στην αναθέτουσα αρχή αναθέτουσα αρχή ή λοιπούς φορείς του Δημοσίου, και οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στο Μη.Μ.Ε.Δ, έναν εκπρόσωπο των ΟΤΑ, ένα εκπρόσωπο του ΤΕΕ και ένα εκπρόσωπο των Εργοληπτικών Οργανώσεων, όταν πρόκειται για πραοϋπολογισμό άνω των ορίων.
- Επίσης προβλέπεται ότι η επιλογή των εκπροσώπων, τόσο του ΤΕΕ, όσο και των πανελληνίων εργοληπτικών οργανώσεων, διενεργείται μέσω κλήρωσης, ότι η μη υπόδειξη των μελών από τους ΟΤΑ, το ΤΕΕ και τις Ε.Ο δεν κωλύει τη συγκρότηση της επιτροπής, ενώ, σε αυτή την περίπτωση, η απαρτία υπολογίζεται βάσει του αριθμού των μελών που ορίστηκαν και υποδείχθηκαν.
- Ακόμα έχει συμπεριληφθεί η δυνατότητα συμμετοχής στις επιτροπές διαγωνισμού, κατόπιν σχετικού αιτήματος του φορέα χρήσης του έργου και άνευ δικαιώματος ψήφου, εκπροσώπου, που υποδεικνύεται από αυτόν και ορίζεται από την αναθέτουσα αρχή.
- Τέλος η ΕΑΑΔΗΣΥ αναφέρει ότι πρότυπα τεύχη διακηρύξςων θα είναι διαθέσιμα τη 01.06.2021 και ότι μέχρι την έκδοση των ως άνω επικαιροποιημένων τευχών, οι αναθέτουσες αρχές οφείλουν να προσαρμόζουν τα αναρτημένα, στην ιστοσελίδα της Αρχής, τεύχη, βάσει της σχετικής ρήτρας ευελιξίας που περιλαμβάνεται σε αυτά, ώστε να ενσωματώνουν τις σχετικές νομοθετικές μεταβολές, ιδίως δε αυτές που ισχύουν από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Τέλος, ειδικά ως προς τις συμβάσεις έργων και μελετών, οι αναθέτουσες αρχές προσαρμόζουν την ειδική συγγραφή υποχρεώσεων και συμπεριλαμβάνουν τις διατάξεις εκτέλεσης, οι οποίες έχουν έναρξη ισχύος από τις 9-3-2021