Η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων εξέδωσε την Κατευθυντήρια Οδηγία 21 με θέμα τον Ανταγωνιστικό διάλογο στις Δημόσιες Συμβάσεις.
Στην ελληνική έννομη τάξη ο ανταγωνιστικός διάλογος ρυθμίζεται από τις διατάξεις των άρθρων 26 και 30 του ΒΙΒΛΙΟΥ Ι και από τις διατάξεις των άρθρων 263 και 267 του ΒΙΒΛΙΟΥ ΙΙ του ν. 4412/20164.
«Aνταγωνιστικός διάλογος» είναι η διαδικασία στην οποία κάθε οικονομικός φορέας μπορεί να ζητήσει να συμμετάσχει και στην οποία η αναθέτουσα αρχή διεξάγει διάλογο με τους υποψηφίους που έχουν γίνει δεκτοί στη διαδικασία αυτή προκειμένου να βρεθούν μία ή περισσότερες λύσεις που θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της, και βάσει της οποίας ή των οποίων οι υποψήφιοι που επελέγησαν καλούνται να υποβάλλουν προσφορά.
Οι διατάξεις της νέας Οδηγίας για τις δημόσιες συμβάσεις 2014/24/ΕΕ (αρ. 26 παρ. 4) και του ν. 4412/2016 (αρ. 26 παρ. 2), προβλέπουν ότι οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να προσφεύγουν στον ανταγωνιστικό διάλογο, στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α) όσον αφορά έργα, αγαθά ή υπηρεσίες, που πληρούν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα κριτήρια:
αα) αν οι ανάγκες της αναθέτουσας αρχής δεν είναι δυνατόν να ικανοποιηθούν χωρίς προσαρμογή των άμεσα διαθέσιμων λύσεων,
ββ) αν περιλαμβάνουν σχεδιασμό ή καινοτόμες λύσεις,
γγ) αν η σύμβαση δεν είναι δυνατόν να ανατεθεί χωρίς προηγούμενες διαπραγματεύσεις λόγω ειδικών περιστάσεων που σχετίζονται με τη φύση, την πολυπλοκότητα ή τη νομική ή χρηματοοικονομική οργάνωση ή λόγω των κινδύνων που συνδέονται με τους ανωτέρω παράγοντες,
δδ) αν οι τεχνικές προδιαγραφές δεν είναι δυνατόν να προκαθοριστούν με επαρκή ακρίβεια από την αναθέτουσα αρχή με αναφορά σε πρότυπο, ευρωπαϊκή τεχνική αξιολόγηση, κοινή τεχνική προδιαγραφή ή τεχνικό πλαίσιο αναφοράς κατά την έννοια των παραγράφων 2 έως 5 του Παραρτήματος VII του Προσαρτήματος Α.
β) όσον αφορά έργα, αγαθά ή υπηρεσίες για τα οποία έπειτα από ανοικτή ή κλειστή διαδικασία υποβάλλονται μόνο μη κανονικές ή απαράδεκτες προσφορές.
Όπως προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 30 του ν. 4412/2016, στον ανταγωνιστικό διάλογο οποιοσδήποτε οικονομικός φορέας μπορεί να υποβάλει αίτηση συμμετοχής έπειτα από προκήρυξη σύμβασης.
Στο πλαίσιο αυτό οι αναθέτουσες αρχές δημοσιεύουν κατ’ αρχήν την «Προκήρυξη Σύμβασης» σύμφωνα με τα τυποποιημένα έντυπα προκηρύξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εν συνεχεία γίνεται αντίστοιχα δημοσίευση και στο ΚΗΜΔΗΣ και στον εθνικό και περιφερειακό και τοπικό Τύπο.
Η τήρηση των απαιτούμενων από το νόμο διατυπώσεων δημοσιότητας αποτελεί ουσιώδη τύπο της διαδικασίας σύναψης δημόσιας σύμβασης, με συνέπεια, η μη τήρηση ή η πλημμελής τήρηση της εν λόγω υποχρέωσης να συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια και ενδεχομένως να επιφέρει ακυρότητα της σχετικής διαδικασίας.
Αρχικά, η αναθέτουσα αρχή προβαίνει στην επιλογή εκείνων των συμμετεχόντων, ανάμεσα στους υποψήφιους που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση. Συγκεκριμένα, όπως ρητά ορίζεται στο άρθρο 30 του ν. 4412/2016, στο διάλογο μπορούν να συμμετέχουν μόνον οικονομικοί φορείς που έχουν προσκληθεί από την αναθέτουσα αρχή, κατόπιν αξιολόγησης των πληροφοριών που έχουν παρασχεθεί.
Το άρθρο 84 του ν. 4412/2016 ορίζει ότι στον ανταγωνιστικό διάλογο, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να περιορίζουν τον αριθμό των πληρούντων τα κριτήρια επιλογής υποψηφίων, οι οποίοι θα προσκληθούν να υποβάλουν προσφορά ή να συμμετάσχουν στο διάλογο, υπό τον όρο ότι καλύπτεται ένας ελάχιστος αριθμός υποψηφίων, και δη τρεις (3).
Στο στάδιο του ανταγωνιστικού διαλόγου που ακολουθεί την επιλογή των υποψηφίων, οι αναθέτουσες αρχές προσκαλούν τους υποψήφιους που επελέγησαν σε διάλογο, σκοπός του οποίου είναι η διερεύνηση και ο προσδιορισμός των μέσων που μπορούν να ικανοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες τους.
Κατά τη διάρκεια του διαλόγου, οι αναθέτουσες αρχές εξασφαλίζουν την ίση μεταχείριση όλων των συμμετεχόντων.
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 30 παρ. 4 του ν. 4412/216, ο ανταγωνιστικός διάλογος μπορεί να διεξάγεται σε διαδοχικές φάσεις, ούτως ώστε να μειώνεται ο αριθμός των υπό εξέταση λύσεων κατά τη φάση του διαλόγου, με την εφαρμογή των κριτηρίων ανάθεσης που προσδιορίζονται στην προκήρυξη της σύμβασης ή στο περιγραφικό έγγραφο.
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 6 του άρθρου 30 του ν.4412/2016, η αναθέτουσα αρχή δηλώνει, στο κατάλληλο χρονικό σημείο, ότι ο διάλογος ολοκληρώνεται και ενημερώνει τους εναπομείναντες συμμετέχοντες, τους οποίους καλεί σε χρόνο και εντός της προθεσμίας που ορίζονται στα έγγραφα της σύμβασης, να υποβάλλουν την τελική προσφορά τους, βάσει της λύσης ή των λύσεων που υποβλήθηκαν και προσδιορίστηκαν κατά τη διάρκεια του διαλόγου.
Σε επόμενο στάδιο ακολουθεί η ανάθεση της δημόσιας σύμβασης, η οποία πραγματοποιείται αποκλειστικά βάσει του κριτηρίου της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς, από πλευράς βέλτιστης σχέσης ποιότητας-τιμής.
Καταλήγοντας η οδηγία εμπεριέχει και τη σχηματική αποτύπωση του ανταγωνιστικού διαλόγου