Η Εναιία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων δημοσίευσε την κατευθυντήρια Οδηγία 18/2017 με την οποία δίδονται διευκρινίσεις συμπλήρωσης των πρότυπων τευχών διακήρυξης ανοικτής διαδικασίας για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων έργου άνω και κάτων των ορίων του Ν. 4412/2016 με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά με βάση την τιμή. 

Ειδικότερα η Οδηγία έχει σκοπό να διευκολύνει τις αρχές κατά τη συμπλήρωση των πεδίων των προτύπων τευχών διακήρυξης .

Αν και το περιεχόμενο της Οδηγίας είναι εκτενές και αναλυτικό, ακολουθεί σύντομη παρουσίαση των σημείων που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.  

Έτσι:

Άρθρο 1: συμπληρώνονται τα στοιχεία της Υπηρεσίας 

Άρθρο 2: προσδιορίζονται τα έγγραφα της σύμβασης. Το δικαίωμα και οι όροι συμμετοχής στη διαδικασία σύναψης σύμβασης ορίζονται στα άρθρα 21 και 22 και αποδεικνύονται με τα αποδεικτικά μέσα του άρθρου 23 των πρότυπων τευχών διακήρυξης.

Αξίζει να σημειωθεί, εκτός των άλλων, ότι δεν επιτρέπεται στα λοιπά έγγραφα της σύμβασης να προβλέπονται όροι συμμετοχής και η προσκόμιση δικαιολογητικών ή στοιχείων επί ποινή αποκλεισμού άλλα από αυτά που αναφέρονται στα άρθρα 21 έως 23 των πρότυπων τευχών

και ότι το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα των προσφορών άλλων φορέων ασκείται βάσει του αρθρ. 21 παρ. 5 Ν. 4412/2016, ήτοι η Επιτροπή Διαγωνισμού  είναι υποχρεωμένη να επιτρέψει την πρόσβαση των διαγωνιζομένων στα έγγραφα που υποβλήθηκαν στο διαγωνισμό με επιτόπιο έλεγχο και λήψη αντιγράφων με δαπάνες των αιτούντων.

Αρθρο 3: Προσδιορίζεται ο τρόπος υποβολης προσφοράς.

Σημειώνεται ότι οι προσφορές υπογράφονται και μονογράφονται ανά φύλλο από τον οικονομικό φορέα ή σε περίπτωση νομικών προσώπων από το νόμιμο εκπρόσωπο αυτών. Η ένωση οικονομικών φορέων υποβάλλει κοινή προσφορά, που υπογράφεται υποχρεωτικά είτε από όλους τους οικονομικούς φορείς που αποτελούν την ένωση είτε από εκπρόσωπό τους, νόμιμα εξουσιοδοτημένο. Μάλιστα στην προσφορά αυτή πρέπει να προσδιορίζεται η έκταση και το είδος συμμετοχής του (συμπεριλαμβανομένης της κατανομής αμοιβής μεταξύ τους) κάθε μέλους της ένωσης καθώς και ο εκπρόσωπος/συντονιστής της. Για τις συμβάσεις άνω των κοινοτικών ορίων ο εν λόγω προσδιορισμός γίνεται στο Ευρωπαίκό Ενιαίο Έγγραφο Σύμβασης, ενώ για τις συμβάσεις  κάτω των ορίων ο προσδιορισμός γίνεται στο Τυποποιημένο Έντυπο Υεπύθυνης Δήλωσης.

Άρθρο 4: Διαδικασία υποβολής, αξιολόγησης προσφορών-κατακύρωση-σύναψη, υπογραφή συμφωνητικού

Αξίζει να σημειωθεί ότι προκειμένου για συμβάσεις άνω των ορίων ο αριθμός πτυχίου, η κατηγορία και η τάξη του οικονομικού φορέα αναγράφεται είτε στο μέρος ΙΙ: πληροφορίες σχετικά με τον οικονομικό φορέα είτε στο μέρος iv : κριτήρια επιλογής του ΕΕΕΣ.

Αντιστοίχως, αν πρόκειται για συμβάσεις κάτω των ορίων ο αριθμός πτυχίου, η κατηγορία και η τάξη του οικονομικού φορέα αναγράφεται είτε στο Μέρος ΙΙ: πληροφορίες σχετικά με τον οικονομικό φορέα είτε στο μέρος iv κριτήρια επιλογής του ΤΕΥΔ

Σημαντικό: Μετά την αξιολόγηση των προσφορών η αναθέτουσα αρχή ειδοποιεί εγγράφως τον προσφέροντα στον οποίο πρόκειται να γίνει η κατακύρωση να υποβάλλει τα διακιολογητικά που καθορίζονται στο άρθρο 23.2-23.10 της διακήρυξης. Αν αυτά δεν προσκομισθούν νομίμως και εμπορθέσμως ή αν αποδειχθούν ψευδή ή ανακριβή ή δεν μπορούν να αποδείξουν ότι πληρούνται οι όροι των άρ. 21,22 και 23 της διακήρυξης ο προσωρινός ανάδοχος κηρύσσεται έκπτωτος και καταπίπτει η εγγύηση συμμετοχής του.

…..

Εν συνεχεία,  αν ο ανάδοχος δεν προσέλθει να υπογράψει το συμφωνητικό,  κηρύσσεται έκπτωτος, καταπίπτει η εγγυητική του και η κατακύρωση γίνεται στον επόμενο προσφέροντα…Αν δεν προσέλθει κανείς η διαδικασία ματαιώνεται. 

4.3. Για συμβάσεις άνω του ορίου το σημείο αυτό φέρει  τίτλο “Προδικαστικές Προσφυγές-Προσωρινή Δικαστική Προστασία” ενώ για συμβάσεις κάτω των ορίων φέρει τίτλο “Ενστάσεις”

Άρθρο 8: Χρηματοδότηση του έργου

Όταν πρόκειται για συγχρηματοδοτούμενο έργο πρέπει να αναγράφεται στη διακήρυξη και ειδικότερα να αναγράφεται ο τίτλος της πράξης και του Επιχειρησιακού προγράμματος στο πλαίσιο του οποίου είναι ενταγμένο το έργο καθώς και τα ποσοστά συγχρηματοδότησης της δαπάνης από εθνικούς και ενωσιακούς πόρους

Άρθρο 10 Απόφαση ανάληψης υποχρέωσης

Στο άρθρο αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής η φράση “συμπληρώνεται και ο αριθμός έγκρισης της πολυετούς ανάληψης σε περίπτωση που η δαπάνη εκτέινεται σε περισσότερα έτη”

Άρθρο 11: Τίτλος, προυπολογισμός , τόπος περιγραφή και χαρακτηριστικά

Στο άρθρο 11.1 αναφέρεται ο συνολικός προυπολογισμός της σύμβασης αναλυόμενος σε επιμέρους δαπάνες.

Για την ορθή συμπλήρωση του πεδίου “Απρόβλεπτα” σημειώνεται ότι το ποσό των απρόβλεπτων δαπανών επανυπολογίζεται κατά την υπογραφή της σύμβασης, ανάλογα  με την προσφερθείσα έκπτωση ώστε να διατηρείται η ποσοστιαία αναλογία επί της δαπάνης εργασιών με ΓΕ & ΟΕ. Επίσης στον προυπολογισμό δημοπράτησης του έργου υπολογίζονται οι τιμές αναθεώρησης και η ρήτρα πρόσθετης καταβολής (πριμ)

Άρθρο 12: Προθεσμία εκτέλεσης του έργου

¨Οσον αφορά στις αποκλειστικές και ενδεικτικές τμηματικές προθεσμίες που αναφέρονται στην ΕΣΥ θα πρέπει να δίδεται προσοχή ώστε να μην παραβιαστούν οι τμηματικές προθεσμίες που τυχόν τίθενται, άλλως θα εφαρμοστεί η διαδικασία επιβολής ποινικών ρητρών, μόνο αν στην Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων ρυθμίζεται ο τρόπος επιβολής τους. 

Άρθρο 16:Χορήγηση προκαταβολής

Στις διακηρύξεις των συγχρηματοδοτούμενων έργων περιλαμβάνεται υποχρεωτικά η δυνατότητα χορήγησης προκαταβολής. 

Άρθρο 17: Εγγυήσεις καλής εκτέλεσης 

Επισημαίνεται ότι για τις συμβάσεις του Βιβλίου Ι το ύψος της εγγύησης καλής εκτέλεσης καθορίζεται σε ποσοστό 5% επί της αξίας της σύμβασης χωρίς ΦΠΑ, ενώ για τις συμβάσεις του Βιβλίου ΙΙ το ύψος της εγγύησης καλής εκτέλεσης καθορίζεται σε ποσοστό έως 5% επί της αξίας της σύμβασης χωρίς ΦΠΑ.

Οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να ζητούν εγγύηση καλής λειτουργίας, το ύψος της οποίας συμπληρώνεται σε συγκεκριμένο χρηματικό ποσό.  

Όσον αφορά στην έκδοση εγγυήσεων συμμετοχής από το ΕΤΑΑ-ΤΣΜΕΔΕ, στο εν λόγω πεδίο της διακήρυξης πρέπει να γίνεται αναφορά στο ΤΜΕΔΕ, αντί του ΤΣΜΕΔΕ.

Άρθρο 20: Δημοσιότητα-Δαπάνες 

Σύμφωνα με την παρ. 10 του άρθρου 15 Ν. 3669/08, που παραμένει σε ισχύ σύμφωνα με την περ. 31 παρ. 1 άρθρου 377 και παρ. 10 άρθρου 379 Ν. 4412/2016, τα έξδοα των εκ του νόμου απαραίτητων δημοσιεύσεων της διακήρυξης βαρύνουν τον ανάδοχο και εισπράττονται με τον πρώτο λογαρισμμό πληρωμής. Τα έξοδα των τυχών προηγούμενων διαγωνισμών για την ανάθεση του ίδου έργου καθώς και τα έξοδα των μη απαραίτητων δημοσιεύσεων βαρύνουν την αναθέτουσα αρχή και καταβάλλονται από τις πιστώσεις του έργου.

Ενώ σύμφωνα με την παρ. 3 άρθρου 4 Ν. 3548/2007 οι δαπάνες δημοσίευσης διακήρυξης και τα λοιπά έξοδα της αρχικής και επαναληπτικής δημοπρασίας καταβάλλονται από τον ανάδοχο. Οι εκκρεμείς κατά τη δημοσίευση του παρόντος διακηρύξεις συνεχίζονται και ολοκληρώνονται με το προγενέστερο νομικό καθεστώς.

Άρθρο 21: Δικαούμενοι συμμετοχής

Σημειώνεται ότι στις διαδικασίες μπορούν να συμμετέχουν και  ενώσεις οικονομικών  φορέων. Οι αναθέτουσες αρχές δεν απαιτούν από τις ενώσεις να περιληφθούν συγκεκριμένη νομική μορφή για την υποβολή προσφοράς, μπορούν όμως να απαιτήσουν συγκεκριμένη νομική μορφή εφόσον τους ανατεθεί η σύμβαση, η οποία για τις συμβάσεις έργων πρέπει να έιναι τέτοια ώστε να εξασφαλίζεται η ύπαρξη ενός και μοναδικού ΑΦΜ για την ένωση. 

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την παρ. 1ε του άρθρου 76 Ν. 4412/2016 σε περίπτωση συμμετοχής ένωσης οικονομικών φορέων, τα μέλη της πρέπει να είναι εγγεγραμμένα στην κατηγορία του έργου που δημοπρατείται ή αν το έργο περιλαμβάνει εργασίες περισσότερων κατηγοριών, τουλάχιστον σε μια από τις κατηγορίες του δημοπρατούμενου έργου. 

Άρθρο 22: Κριτήρια ποιοτικής επιλογής:

Εϊναι μεν προαιρετικά, θα πρέπει όμως να διατυπώνονται έτσι ώστε να μην περιορίζεται δυσανάλογα η συμμετοχή των ενδιαφερομένων και να τηρούνται οι αρχές της ίσης μεταχείρισης, της αποφυγής διακρίσεων, της διαφάνειας και του ελέυθερου ανταγωνισμού. 

Άρθρο 22Α: Λόγοι αποκλεισμού

Στις περιπτώσεις Ε.Π.Ε, Ο.Ε., Ε.Ε. και ΙΚΕ η τλεσίδικη απόφαση που αναφέρεται στο παρόν άρθρο αφορά κατ΄ελάχιστον τους διαχειριστές, ενώ στις Α.Ε. θα πρέπει να αφορά κατ΄ελάχιστον τον Δ/νοντα Σύμβουλο και όλα τα μέλη του ΔΣ.

Η αναθέτουσα Αρχή έχει τη δυνατότητα υπό προυποθέσεις να προβλέπει στη διακήρυξη παρέκκλιση από τους υποχρεωτικούς λόγους αποκλεισμού του 22.Α.1 και 22.Α.2. 

Εππιπλέόν όλα τα κριτήρια επιλογής πρέπει να σχετίζονται και να είναι ανάλογα με το αντικείμενο της σύμβασης. 

Άρθρο 23:Αποδεικτικά μέσα ποιοτικής επιλογής:

Κατ΄αρχήν για τις συμβάσεις άνω των κοινοτικών ορίων υποβάλλεται το Ευρωπαικό Ενιαίο Έγγραφο Σύμβασης (ΕΕΕΣ), ενώ γι΄αυτές κάτω των ορίων το Τυποποιημένο Έντυπο Υπεύθυνης Δήλωσης (ΤΕΥΔ). Στις περιπτώσεις ένωσης οικονομικών φορέων κάθε φορέας υποβάλλει ξεχωριστό έντυπο. Επίσης αν ο φορέας στηρίζεται στις ικανότητες άλλου, μαζί με το δικό του υποβάλλει και το έντυπο του φορέα στις ικανότητες του οποίου στηρίζεται. 

Όσον αφορά στην καταλληλότητα για την άσκηση της επαγγλεματικής δραστηριότητας οι προσφέροντες που είναι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα υποβάλλουν βεβαίωση εγγραφής στο ΜΕΕΠ. 

Όσον αφορά στην παρ. 23.9 (β), οι φορείς που είναι γραμμένοι στο ΜΕΕΠ εφόσον προσκομίζουν Ενημερότητα Πτυχίου εν ισχύ, απαλλάσσονται από την υποχρέωση υποβολής δικαιολογητικών, όμως η σελίδα 49 της Οδηγίας αυτής περιέχει πολλές αποκλίσεις και πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε άσα αναφέρονται εκεί. 

Άρθρο 24:Φάκελος Προσφοράς

Ο φάκελος περιλαμβάνει επί ποινή αποκλεισμού ένα ξεχωριστό σφραγισμένο φάκελο με την ένδειξη “Δικαιολογητικά Συμμετοχής” και ένα ξεχωριστό σφραγισμένο φάκελο με την ένδειξη “Οικονομική Προσφορά”.

Επισημαίνεται ότι ο φάκελος οικονομική προσφορά περιέχει το χορηγηθέν από την αναθέτουσα αρχή έντυπο προσφοράς.Αποκλείονται οι προσφορές στις οποίες δεν αναγράφεται, όταν απαιτείται, έστω και ένα επιμέρους ποσοστό έκπτωσης ομάδας εργασιώνή το ενιαίο ποσοτό έκπτωσης ολογράφως και αριθμητικώς. Η ολόγραφη αναγραφή των επιμέρους ποσοστών υπερισχύει της αντίστοιχης αριθμητικής.

Άρθρο 25: Υπεργολαβία

Εκτός των άλλων επισημαίνεται  ότι οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να προβλέπουν στα έγγραφα της σύμβασης, ότι, κατόπιν αιτήματος του υπεργολάβου και εφόσον η φύση της σύμβασης το επιτρέπει, η αναθέτουσα αρχή καταβάλλει απευθείας στον υπεργολάβο την αμοιβή του , δυνάμει σύμβασης υπεργολαβίας με τον ανάδοχο. Στην περίπτωση αυτή στα έγγραφα της σύμβασης καθορίζονται τα ειδικότερα μέτρα ή οι μηχανισμοί που επιτρέπουν στον κύριο ανάδοχο να εγείρει αντιρρήσεις ως προς τις αδικαιολόγητες πληρωμές καθώς και οι ρυθμίσεις που αφορούν αυτό τον τρόπο πληρωμής.

Άρθρο 26: Διάφορες ρυθμίσεις

Εφόσον στη διακήρυξη τίθενται πρόσθετες απαιτήσεις αναφέρεται η σχετική απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών