Δημοσιεύουμε άρθρο της κας Αικατερίνης Αλαφογιάννη, Δασολόγου – Περιβαντολλόγου, Ε.Δ.Ε., μέλους της Δ.Ε. της ΠΕΔΜΕΔΕ σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις και την κυκλική οικονομία.
ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθετε σαν στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την προστασία του περιβάλλοντος και τη δημιουργία βιώσιμης ανάπτυξης. Και οι 54 δράσεις στο πλαίσιο του σχεδίου το οποίο δρομολογήθηκε το 2015 έχουν πλέον υλοποιηθεί ή βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης. Στην πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν παρουσιάζονται τα κύρια αποτελέσματα από την υλοποίηση του σχεδίου δράσης και διαγράφονται οι προκλήσεις. Η αντιμετώπισή τους θα ανοίξει τον δρόμο για μια κλιματικά ουδέτερη και ανταγωνιστική κυκλική οικονομία που θα ελαχιστοποιεί την πίεση στους φυσικούς πόρους, στους πόρους πόσιμου νερού, καθώς και στα οικοσυστήματα.
Από τα παραπάνω συμπεραίνεται η σημασία που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από τη λογική διαχείριση των πόρων ,των εναλλακτικών πηγών ενέργειας και της βιώσιμης ανάπτυξης για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή η ανάγκη για ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας χαμηλού άνθρακα, με πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά στον κύκλο ζωής .
Αυτό αποτυπώνεται και στους στόχους του προγράμματος BLUEPRINT ALL.CONSTRUCTION στο οποίο και συμμετέχουμε ως χώρα, με φορέα την ΠΕΔΜΕΔΕ (2019-2023) :
Στρατηγική ανάδειξης νέων επαγγελματικών δεξιοτήτων στον κατασκευαστικό τομέα Κωδικός έργου: 600885-EPP-1-2018-1-ES-EPPKA2-SSA-B.
Διάρκεια: 4 χρόνια, από τον Ιανουάριο 2019 μέχρι τον Ιανουάριο 2022. Προϋπολογισμός: 4.000.000 €.
Συντονιστής έργου: Fundación Laboral de la Construcción (Spain).
Τα κρίσιμα πεδία εφαρμογής που συνδέονται μεταξύ των άλλων και με τις δημόσιες συμβάσεις είναι :
- Ενεργειακή απόδοση.
Ο στόχος είναι η μείωση του άνθρακα μέχρι το 2050.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου δεν αρκούν μόνο οι μειώσεις εκπομπής ρύπων από την ανθρωπογενή δραστηριότητα αλλά απαιτείται :
- η χρήση δομικών υλικών που περιορίζουν την απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας και την αποθήκευση θερμότητας, γεγονός που απαιτεί περαιτέρω έρευνα και επιβράβευση της χρήσης επαναχρησιμοποιούμενων υλικών
- η ορθή διαχείριση της υφιστάμενης βλάστησης και η δημιουργία νέων χώρων πρασίνου
- Ψηφιακή τεχνολογία.
Πράγματι το ΒΙΜ αποτελεί βασικό εργαλείο για τα κτήρια, όμως η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να επεκταθεί και στις υπόλοιπες υποδομές: για την καταγραφή, παρακολούθηση και συντήρηση του ηλεκτροφωτισμού, των υπόγειων δικτύων κοινής ωφέλειας , του αστικού εξοπλισμού, της υφιστάμενης βλάστησης, κλπ. Ήδη κάποιες πόλεις στην υφήλιο χαρακτηρίζονται ως «έξυπνες πόλεις» και αυτό θα αποτελέσει το μελλοντικά το στόχο στα αναπτυγμένα κράτη.
- Κυκλική Οικονομία.
Η μετάβαση από το γραμμικό μοντέλο υλοποίησης ενός έργου στο κυκλικό, μετατρέποντάς το σε συνολική βιώσιμη επένδυση και ο συνολικός κύκλος ζωής του θα αξιολογείται και θα επιβραβεύεται.
Για την υλοποίηση αυτών των πεδίων εφαρμογής απαραίτητη προϋπόθεση είναι η θεσμοθέτηση κανόνων και προδιαγραφών για την ανάπτυξη της « βιομηχανίας του κατασκευαστικού κλάδου», η εκπαίδευση, κατάρτιση και πιστοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων, η δημιουργία σχετικών δικτύων συνεργασίας και οι ευκαιρίες χρηματοδότησης .
ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ
Το βασικό εργαλείο για την ενσωμάτωση των αρχών της κυκλικής οικονομίας στις δημόσιες συμβάσεις είναι ο Ν.4412/16 (Δημόσεις συμβάσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών).
Συγκεκριμένα στο άρθρο 86, όπου περιγράφονται τα κριτήρια ανάθεσης των συμβάσεων στην Ε.Ε., αναφέρεται ότι η ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων βασίζεται στην πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει της τιμής ή του κόστους, με χρήση προσέγγισης κόστους – αποτελεσματικότητας, όπως της κοστολόγησης του κύκλου ζωής, σύμφωνα με το άρθρο 87.
Ειδικότερα στη συντριπτική πλειοψηφία των δημοσίων συμβάσεων έργων στη χώρα μας η ανάθεση μιας σύμβασης βασίζεται στην πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει της τιμής. Στις ελάχιστες περιπτώσεις που εφαρμόστηκε ως κριτήριο ανάθεσης η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει της τιμής ή του κόστους, με χρήση προσέγγισης κόστους – αποτελεσματικότητας, όπως της κοστολόγησης του κύκλου ζωής, υπήρχαν προβλήματα με ενστάσεις κατά της διακήρυξης, των πρακτικών αξιολόγησης και της επιλογής αναδόχου, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η όλη διαδικασία ή και να ακυρώνεται αρκετές φορές. Στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, εφαρμόζεται ως η πλέον ενδεδειγμένη διαδικασία δημοπράτησης για την εφαρμογή της αξιολόγησης του κύκλου ζωής χωρίς να προκύπτουν θέματα αξιοπιστίας της διαδικασίας.
Η κακή εφαρμογή αυτού του κριτηρίου ανάθεση της σύμβασης ξεκινά από την έλλειψη ενημέρωσης και ουσιαστικού διαλόγου των Αναθετουσών Αρχών ,της ΕΑΔΗΣΥ με τους παραγωγικούς φορείς σε καινούριες έννοιες όπως ο κύκλος ζωής, που ενσωματώνει το κόστος απόκτησης, κατασκευής, εγκατάστασης, συντήρησης, επαναχρησιμοποίησης-ανακύκλωσης πόρων, το κόστος εκπομπών αερίων, τη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, μεθόδων για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, κ.α..
Η ανεπάρκεια των τεχνικών προδιαγραφών να παρακολουθήσουν τις τρέχουσες εξελίξεις, η κατάργηση των αναλυτικών τιμολογίων των έργων, οι διακηρύξεις, οι κακές μελέτες και η επίβλεψη συντελούν στην επιδείνωση της κατάστασης.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
- Κατάρτιση, εκπαίδευση και πιστοποίηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων της «βιομηχανίας των κατασκευών» στις αρχές της κυκλικής οικονομίας και της συμμόρφωσης στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις.
- Ανάπτυξη ουσιαστικού διαλόγου και σύσταση ομάδων εργασίας για τη σύνταξη τεχνικών προδιαγραφών και Αναλυτικών Τιμολογίων Έργων των Αναθετουσών Αρχών και των Εργοληπτικών Οργανώσεων
- Σύνταξη διακηρύξεων, με σαφή κριτήρια, κατ΄ εφαρμογή των κοινοτικών οδηγιών σε συνεργασία των παραγωγικών φορέων με την ΕΑΔΗΣΥ
- Ευκαιρίες χρηματοδότησης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις