Ως ευκαιρία για επανεκκίνηση, βλέπει το Υπουργείο Ανάπτυξης, το νέο ΕΣΠΑ, για την περίοδο 2014 -2020. Πρόθεση της ηγεσίας του Υπουργείου, όπως διαμηνύει η αρμόδια Ειδική Υπηρεσία Στρατηγικής και Σχεδιασμού και Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων, είναι να διδαχθεί από τις αστοχίες του παρελθόντος και να αποδώσει έμφαση στα σημεία όπου η χώρα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα. Να δώσει δηλαδή βάρος στην καινοτομία και την εξωστρέφεια, να κοιτάξει προς το διεθνή ανταγωνισμό και την παραγωγή προϊόντων από εμπορεύσιμους κλάδους που θα μπορούν να πουληθούν στο εξωτερικό.
Λίγο πριν τον ερχομό του 2014, ο κ. Γιάννης Φίρμπας, προϊστάμενος της Ειδικής Υπηρεσίας Στρατηγικής Σχεδιασμού και Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων, ουσιαστικά ο αρμόδιος διευθυντής για τον σχεδιασμό του νέου ΕΣΠΑ, επιχείρησε να διαγράψει τις βασικές στρατηγικές αρχές του, στη διάρκεια επενδυτικού φόρουμ της πρωτοβουλίας «Επανεκκινώντας την Ανάπτυξη».
Οι πέντε άξονες του νέου ΕΣΠΑ
Αν και η νέα ονομασία του σχεδίου είναι Εταιρικό Σύμφωνο κατά μετάφραση του αγγλικού όρου «partnership agreement» ο οποίος υιοθετήθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην Ελλάδα το πρόγραμμα θα διατηρήσει τα αρχικά ΕΣΠΑ και θα ονομάζεται νέο ΕΣΠΑ, διευκρίνισε ο κ. Φίρμπας – με την επιλογή να γίνεται για να δηλώσει όχι τη συνέχεια από το παρελθόν, αλλά την αλλαγή.
«Το νέο ΕΣΠΑ», κατά τον αρμόδιο διευθυντή του Υπουργείου Ανάπτυξης, θα έχει πέντε άξονες στρατηγικής.
Ο πρώτος άξονας θα αφορά την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων με μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία και με σκοπό την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Για πρώτη φορά η έμφαση θα δοθεί σε συγκεκριμένους κλάδους και δεν θα αφορά τα πάντα.
Η ενέργεια θα είναι πάντως ψηλά στις επιλογές καθώς αποτελεί έναν τομέα ο οποίος θα μπορέσει να συμβάλλει τόσο στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων ρύπων, όσο και την επανεκκίνηση της ανάπτυξης στην Ελλάδα. Θα υπάρξει συγκεκριμένα μέριμνα για επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά, τη συμπαραγωγή ενέργειας, τα δίκτυα καθώς και τα έργα διασύνδεσης των Κυκλάδων και της Κρήτης», τόνισε ο κ. Φίρμπας.
Ο δεύτερος άξονας θα αφορά την ανάπτυξη και αξιοποίηση των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, με στόχο την ενεργό κοινωνική ενσωμάτωση. Δεν μπορείς να επιδιώκεις αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας αν δεν διαθέτεις κατάλληλα εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό. Λόγω των υψηλών ποσοστών ανεργίας και ύφεσης, η στόχευση αυτή θα συγκεντρώσει μεγάλο κομμάτι επιλογών και πόρων.
Για τον ίδιο λόγο, η στρατηγική θα είναι εμπροσθοβαρής, δηλαδή μεγάλο μέρος των πόρων θα έρθει μπροστά προκειμένου να αντιμετωπιστεί το οξύτατο πρόβλημα της ανεργίας και της αυξανόμενης ανέχειας», συνέχισε.
Ο τρίτος άξονας είναι η προστασία του περιβάλλοντος στα πλαίσια μιας ευρύτερης μετάβασης σε μια οικονομία φιλική προς το περιβάλλον. Στη νέα περίοδο υπάρχει αλλαγή και της ευρωπαϊκής κοινοτικής πολιτικής. Η νέα στρατηγική της Ευρώπης δεν είναι πλέον οι πολιτικές συνοχής, με επένδυση στις υποδομές, αλλά η έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη, με κεντρικό το θέμα της ενέργειας.
Ο τέταρτος άξονας είναι η ανάπτυξη, ο εκσυγχρονισμός και η συμπλήρωση των υποδομών που θα ευνοήσουν την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Ούτε η Ευρώπη ούτε η Ελλάδα έχουν ολοκληρώσει τα δίκτυα μεταφορών. Θα πρέπει συνεπώς να ολοκληρώσουμε ό,τι δεν κάναμε στην προηγούμενη περίοδο κι από την άποψη αυτή η εκκίνηση των πέντε αυτοκινητοδρόμων σηματοδοτεί μια επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Ο πέμπτος άξονας τέλος αφορά τη βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης – θα το λέγαμε απλά και εκσυγχρονισμό του κράτους.
«Η στρατηγική αυτή είναι πολύ σημαντική και δεν έχει να κάνει τόσο με τους πόρους που θα χρησιμοποιηθούν για την επιδίωξή της, όσο με τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στο δημόσιο τομέα, με επιλογές για επένδυση σε καινοτομία, τεχνολογία, αλλά και με μια κύρια επιλογή για ένα πιο επιτελικό κράτος», σύμφωνα με τον διευθυντή του υπουργείου Ανάπτυξης.
Κατανομή κονδυλίων
Κλείνοντας την ομιλία του, ο κ. Φίρμπας έκανε μια αναφορά στη γνωστή συζήτηση περί δραστικής μείωσης των πόρων του επόμενου ΕΣΠΑ για την Ελλάδα. Αυτό δεν ισχύει πλέον, είπε. «Είναι αλήθεια ότι λόγω των ιδιαιτεροτήτων της μεθοδολογίας με την οποία λαμβάνονται οι αποφάσεις για την κατανομή των πόρων του ΕΣΠΑ, η Ελλάδα κινδύνευσε να πάρει 45% λιγότερα χρήματα από το προσεχές πρόγραμμα, γιατί οι υπολογισμοί γίνονταν με βάση το εισόδημα των περιφερειών στο διάστημα 2007-2009, όπου η χώρα μας έδινε μια πλασματική εικόνα πλούτου.»
Τελικά, μετά από πολλές διαβουλεύσεις, υπήρξε περιορισμός των πόρων αλλά δεν ξεπέρασε το 20%. Το μεγαλύτερο μέρος των πόρων του ΕΣΠΑ, περί τα 7 δις ευρώ, θα κατευθυνθεί προς τις πέντε λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες (Ανατολική Μακεδονία, Δυτική Ελλάδα, Ήπειρος, Θράκη κλπ), κάπου 2.6 δις ευρώ θα πάνε στην Αττική και το Νότιο Αιγαίο, ενώ στις υπόλοιπες περιφέρειες (Βόρειο Αιγαίο, Στερεά, Πελοπόννησος κλπ) θα κατευθυνθούν περί τα 2.4 δις ευρώ. «Κι εδώ είναι που χρειάζεται να γίνουν καλές επιλογές από τις ίδιες τις περιφέρειες και να δοθεί προτεραιότητα στους κλάδους που θα δώσουν τα βέλτιστα αναπτυξιακά αποτελέσματα», κατέληξε ο αρμόδιος διευθυντής του Υπουργείου Ανάπτυξης.
Ρεπορτάζ Γεωργία Μπάστα